8. EBU ALİ FÂRMEDÎ (KUDDİSE SİRRUH)

Doğumu: Farmed, H. 407 / M. 1016

Vefatı: Tus, H. 477 / M. 1084

Şemâli

Orta boylu, esmer tenli, çatık kaşlı idi. Gözleri ve kirpikleri siyah, ağzı genişti. Müridlerine bir babadan daha şefkatli idi. Herkese muhabbet beslerdi. Horasan meşâyihinin şeyhi, zamanın üstadı ve selef mezhebinin muhakkiklerindendi.

***

Künyesi, Tûsî, Fârmedî, Muhammed oğlu Fâdıl’dır.

Zâhir ilimlerini evvelâ Nişâbur’da Şeyh Ebû Saîd Ebü’l-Hayr Hazretlerinden sonra Ebu’l-Kâsım Kuşeyrî Hazretlerinden tahsîl etmiştir.

Bâtın ilimlerini evvelâ Şeyh Ebu’l-Kâsım Gürkânî Tûsî Hazretlerine sonra da Ebü’l-Hasan Harakânî Hazretlerine candan hizmet ederek almış, hesapsız feyizlere nail olmuştur.

Gençliğinden beri hizmet ehli idi. Gittikçe aşk ve şevki arttığından üstazlarının izin ve müsaadeleri ile diğer üstâzlara devam ederdi. Gerekli mâkul işi buyurulmadan yapar, böylece büyük teveccühlere mazhar olurdu.

Bir gün üstâzı Ebu’l-Kasım Kuşeyrî boy abdesti almak için hücresinde yıkanırken bir kova su tedârik ederek hazretin hücresinin kapısının önüne kor ve su getirdiğini hissettirerek oradan ayrılır. Kuşeyrî Hazretleri meğer böyle bir ziyâde suya ihtiyaç hissedermiş. Bu suyu alınca memnun olur, hemen onunla guslünu tamamlar. Çıkınca:

•  Bu suyu kim getirdi? diye sorar.

Ebû Ali, acaba edebe aykırı bir iş de mi bulundum? diye korkarak çekinir, fakat söylemek mecburiyetinde kalır;

- Bendeniz getirdim efendim, der.

Bunun üzerine Ebu’l-Kâsım Kuşeyrî Hazretleri:

- Ey Ebû Ali! Yetmiş senede ulaştığımız mertebeleri, sen bir kova su ile kazandın. Hizmetindeki ferâsetin seni daha çok yükseltir oğlum. Allah razı olsun, diye duâ eder.

Kuşeyrî’nin yanında mücâhede ve riyâzatla hizmete devam eder ve kısa zamanda halinde büyük değişmeler olur. Müsaadeleri ile Şeyh Ebu’l-Kâsım Gürkânî Hazretlerinin yanında hizmete girer. Yüksek füyûzâta nâil olur. Gittikçe aşk ve şevki arttığından Gürkânî Hazretlerinin de müsaadeleri ile zamanın kutbu ve gavsı Ebu’l-Hasan Harakânî Hazretlerinin hizmetlerine koşar. Aldığı feyizle halkanın büyük erlerinden ve zamanın ferîdi olur.

Asrında selef mezhebi üzerinde söz sahibi idi. Hüccetü’l-İslâm İmâm-ı Gazâlî, Ebû Fârmedî’ye ciddiyetle hizmet edip onun elinde ictihad derecesine yükselmiş halifelerindendir. Yûsuf Hemedânî’yi de o yetiştirmiştir.

Silsilede emâneti Ebu’l-Hasan Harakânî Hazretlerinden almıştır. “Mahzen-i nûr-i hidâyet” diye anılır.